Borçlunun borcunu ödeyememesi durumunda alacaklının haklarını korumak amacıyla düzenlenen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, alacaklı ve borçlu arasındaki ilişkileri düzenler, borçların tahsili, borçlunun mal varlıklarına el koyma ve iflas süreçlerini kapsar. İcra hukuku bireysel alacakların tahsili üzerine yoğunlaşırken, iflas hukuku borçlunun borçlarını ödeyemez hale gelmesi durumunda başlatılan toplu bir tasfiye sürecidir.
İcra ve İflas Hukukunun Kapsamı
İcra Hukuku: Alacaklının alacağını borçludan tahsil edebilmesi için yasal yollar sağlar. İcra daireleri, alacaklının başvurusu üzerine borçlunun mal varlıklarına el koyma, haciz, satış gibi işlemleri yapar. İcra hukukunda, alacaklının başvurabileceği iki ana yol bulunur:
- İlamlı İcra: Mahkeme kararı veya ilam niteliğinde belgeye dayalı tahsilat sürecidir. Örneğin, bir mahkeme kararı sonucunda alacak talebi doğmuşsa ilamlı icra yoluna başvurulabilir.
- İlamsız İcra: Mahkeme kararı olmaksızın alacaklının alacak talebini icra yoluyla tahsil etmeye çalışmasıdır. Bu durumda borçlu, kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz etmezse süreç devam eder.
Haciz: Alacaklının talebi üzerine, borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına icra daireleri tarafından el konulur. Bu mallar, borcun tahsili amacıyla satışa çıkarılabilir.
İflas Hukuku: Borçlunun borçlarını ödeyemeyecek durumda olması halinde devreye girer ve toplu bir tasfiye süreci başlatılır. İflas süreci daha çok ticari işletmeler için geçerli olup, iflasın ilan edilmesiyle borçlunun mal varlıkları bir iflas masasında toplanarak alacaklılara eşit şekilde dağıtılır.
İflas Erteleme ve Konkordato: Borçlu şirketlerin borçlarını ödeyebilmek için süre kazanması amacıyla iflas erteleme ya da konkordato talep etmesi mümkündür. Konkordato, borçlunun alacaklılarıyla anlaşarak borçlarının yeniden yapılandırılması sürecidir.
Tasfiye Süreci: İflasın ilan edilmesi durumunda, borçlunun mal varlıkları iflas masasında toplanır ve alacaklılara eşit olarak paylaştırılır. Bu sürecin amacı, alacaklıların zararını mümkün olduğunca azaltmak ve borçlunun mal varlıklarını tasfiye etmektir.
İcra ve İflas Hukukunun Önemi
İcra ve iflas hukuku, ekonomik düzenin sağlıklı işlemesi, alacaklıların haklarının korunması ve borçlu ile alacaklı arasındaki ilişkilerin adil bir şekilde düzenlenmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu hukuk dalı, borçlunun mal varlığının korunması ve dağıtılması ile alacaklının haklarının güvence altına alınmasını amaçlar. Adil ve şeffaf bir tahsilat ve tasfiye süreci sağlayarak ekonomik güvenliği korur ve ticaret hayatının sürdürülebilirliğine katkıda bulunur.
